GUસીઓપીડી શું છે? લક્ષણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ શું છે? સીઓપીડીનું પરીક્ષણ કેવી રીતે થાય છે?
ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રકટીવ પલ્મોનરી ડિસીઝ શબ્દોના આદ્યાક્ષરો સાથે નામ આપવામાં આવેલ સીઓપીડી રોગ, ફેફસામાં શ્વાસનળી તરીકે ઓળખાતી હવાની કોથળીઓના અવરોધનું પરિણામ છે; આ એક ક્રોનિક રોગ છે જે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઉધરસ અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવી ફરિયાદોનું કારણ બને છે. શ્વાસ સાથે ફેફસાંને ભરે છે તે સ્વચ્છ હવા શ્વાસનળી દ્વારા શોષાય છે અને સ્વચ્છ હવામાં રહેલો ઓક્સિજન લોહી સાથે પેશીઓ સુધી પહોંચાડવામાં આવે છે. જ્યારે COPD થાય છે, ત્યારે શ્વાસનળી બ્લોક થઈ જાય છે, જેના કારણે ફેફસાની ક્ષમતા નોંધપાત્ર રીતે ઘટી જાય છે. આ કિસ્સામાં, લેવામાં આવતી તાજી હવા ફેફસાંમાંથી પૂરતા પ્રમાણમાં શોષી શકાતી નથી, તેથી લોહી અને પેશીઓને પૂરતો ઓક્સિજન પહોંચાડી શકાતો નથી.
સીઓપીડીનું નિદાન કેવી રીતે થાય છે?
જો વ્યક્તિ ધૂમ્રપાન કરે છે, તો લાંબા ગાળાની શ્વાસની તકલીફ, ઉધરસ અને ગળફાની ફરિયાદોની હાજરી સીઓપીડીના નિદાન માટે પૂરતી માનવામાં આવે છે, પરંતુ ચોક્કસ નિદાન માટે શ્વસન પરીક્ષણ મૂલ્યાંકન કરવું આવશ્યક છે. શ્વસન મૂલ્યાંકન પરીક્ષણ, જે થોડી મિનિટોમાં કરવામાં આવે છે, તે વ્યક્તિ દ્વારા ઊંડો શ્વાસ લઈને અને શ્વસન યંત્રમાં ફૂંકાય છે. આ પરીક્ષણ, જે ફેફસાંની ક્ષમતા અને રોગના તબક્કા વિશે સરળ માહિતી પ્રદાન કરે છે, જો કોઈ હોય તો, વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા એક વખત, ખાસ કરીને 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના ધૂમ્રપાન કરનારાઓએ કરાવવું જોઈએ.
COPD ના લક્ષણો શું છે?
બીજો મુદ્દો જે પ્રશ્નના જવાબ જેટલો મહત્વપૂર્ણ છે " સીઓપીડી શું છે? " સીઓપીડીના લક્ષણો માનવામાં આવે છે અને લક્ષણોને યોગ્ય રીતે અનુસરે છે. જ્યારે રોગને કારણે ફેફસાંની ક્ષમતામાં ઘણો ઘટાડો થયો છે, ત્યારે શ્વાસની તકલીફ, ઉધરસ અને કફ જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે કારણ કે પેશીઓને પૂરતો ઓક્સિજન પહોંચાડી શકાતો નથી.
- શ્વાસની તકલીફ, જે પ્રારંભિક તબક્કામાં ઝડપી ચાલવા, સીડીઓ ચઢવા અથવા દોડવા જેવી પ્રવૃત્તિઓના પરિણામે થાય છે, તે સમસ્યા બની જાય છે જે રોગના પછીના તબક્કામાં ઊંઘ દરમિયાન પણ જોવા મળે છે.
- જો કે ઉધરસ અને કફની સમસ્યા એ લક્ષણો તરીકે જોવામાં આવે છે જે શરૂઆતના તબક્કામાં માત્ર સવારના કલાકોમાં જ જોવા મળે છે, જેમ જેમ રોગ આગળ વધે છે, તેમ છતાં સીઓપીડીના લક્ષણો જેમ કે ગંભીર ઉધરસ અને ગાઢ કફ જોવા મળે છે.
COPD ના કારણો શું છે?
તે જાણીતું છે કે સીઓપીડીના ઉદભવમાં સૌથી મોટું જોખમ પરિબળ સિગારેટ અને તેના જેવા તમાકુ ઉત્પાદનોનું સેવન છે અને આ ઉત્પાદનોના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવતા લોકોમાં રોગની ઘટનાઓ નોંધપાત્ર રીતે વધે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સંશોધનો દર્શાવે છે કે પ્રદૂષિત હવાની સ્થિતિ સીઓપીડીના ઉદભવમાં મોટાભાગે અસરકારક છે. કાર્યસ્થળોમાં; એવું જોવામાં આવે છે કે ઘરના વાતાવરણમાં વપરાતા ધૂળ, ધુમાડો, રસાયણો અને કાર્બનિક ઇંધણ જેવા કે લાકડા અને છાણને કારણે વાયુ પ્રદૂષણ શ્વાસનળીમાં અવરોધ પેદા કરે છે અને ફેફસાંની ક્ષમતામાં ઘણો ઘટાડો થાય છે.
સીઓપીડી રોગના તબક્કા શું છે?
રોગને 4 જુદા જુદા તબક્કામાં નામ આપવામાં આવ્યું છે: હળવા, મધ્યમ, ગંભીર અને ખૂબ જ ગંભીર સીઓપીડી, લક્ષણોની તીવ્રતાના આધારે.
- હળવો સીઓપીડી: શ્વાસની તકલીફનું લક્ષણ જે તીવ્ર કામ અથવા પ્રવૃત્તિઓ કે જેમાં પ્રયત્નોની જરૂર પડે છે, જેમ કે સીડી ચડવું અથવા ભાર વહન કરવું તે દરમિયાન થઈ શકે છે. આ તબક્કાને રોગના પ્રારંભિક તબક્કા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
- મધ્યમ સીઓપીડી: આ સીઓપીડીનો તબક્કો છે જે રાતની ઊંઘમાં વિક્ષેપ પાડતો નથી પરંતુ સામાન્ય દૈનિક કાર્યો દરમિયાન શ્વાસની તકલીફનું કારણ બને છે.
- ગંભીર સીઓપીડી: આ રોગનો એવો તબક્કો છે જેમાં શ્વાસ લેવામાં તકલીફની ફરિયાદ રાતની ઊંઘમાં પણ ખલેલ પહોંચાડે છે, અને શ્વાસની તકલીફને કારણે થાકની સમસ્યા રોજિંદા કાર્યો કરવાથી રોકે છે.
- ખૂબ જ ગંભીર સીઓપીડી: આ તબક્કામાં શ્વાસ લેવો અત્યંત મુશ્કેલ બને છે, વ્યક્તિને ઘરની અંદર પણ ચાલવામાં તકલીફ પડે છે અને પેશીઓને પૂરતો ઓક્સિજન પહોંચાડવામાં અસમર્થતાને કારણે વિવિધ અવયવોમાં વિકૃતિઓ થાય છે. પ્રગતિશીલ ફેફસાના રોગને કારણે હૃદયની નિષ્ફળતા વિકસી શકે છે, અને આ કિસ્સામાં, દર્દી ઓક્સિજન સપોર્ટ વિના જીવી શકશે નહીં.
COPD માટે સારવારની પદ્ધતિઓ શું છે?
COPD ની સારવારમાં સામાન્ય રીતે રોગને દૂર કરવાને બદલે લક્ષણો અને અગવડતાની તીવ્રતા ઘટાડવાના હેતુથી હસ્તક્ષેપનો સમાવેશ થાય છે. આ સમયે, સારવાર માટેનું પ્રથમ પગલું ધૂમ્રપાન છોડવું જોઈએ, જો તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે તો, અને વાયુ પ્રદૂષણવાળા વાતાવરણથી દૂર રહેવું જોઈએ. ધૂમ્રપાન છોડવાથી શ્વાસનળીના અવરોધની તીવ્રતામાં થોડી રાહત થાય છે અને વ્યક્તિની શ્વાસની તકલીફની ફરિયાદ ઘણી ઓછી થાય છે.
તમાકુ, વ્યસન અને ધૂમ્રપાન છોડવાની પદ્ધતિઓ
સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી સારવાર પદ્ધતિઓમાં ઓક્સિજન ઉપચાર, બ્રોન્કોડિલેટર દવાઓ અને શ્વાસ લેવાની કસરતનો સમાવેશ થાય છે. COPD, જેને નિયમિત નિયંત્રણની જરૂર હોય છે અને જો સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે ઝડપથી આગળ વધે છે, તે એક એવી બિમારી છે જે જીવનની ગુણવત્તાને મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડે છે. સ્વસ્થ અને ગુણવત્તાયુક્ત જીવન જીવવા માટે, તમે ખૂબ મોડું થાય તે પહેલાં ધૂમ્રપાન છોડી દેવા અને નિયમિત ફેફસાંની તપાસ સાથે COPD અટકાવવા માટે છાતીના રોગોના વિભાગમાંથી વ્યાવસાયિક સહાય મેળવી શકો છો.